Tonkin, Humphrey. Memoru ĉi praulojn. Eseoj pri Esperanto-literaturo. – Novjorko: Mondial, 2020. – 251 p.
En 2010 aperis La arto labori kune, monumenta verko por omaĝi Humphrey Tonkin okaze de lia 70a datreveno. Ĝi tuj fariĝis nemalhavebla referenca libro en la kadro de esperantologio kaj konsistigis agnoskon al tuta vivo dediĉita al la studo de la internacia lingvo. Longe post tia evento, respondo venis sub formo de pinta libro, kvazaŭ pluigante dialogon kun nia komunumo, ankoraŭ reprenante la fadenon de tiu interŝanĝo, kaj ĝi sendube estas unika donaco.
Ĝia titolo Memoru ĉi praulojn: eseoj pri Esperanto-literaturo bezonas klarigon. Ĉi tie la vorto literaturo uziĝas vastasence – la aŭtoro pritraktas ne nur la originalan literaturon, sed ankaŭ nian traduk-literaturon, ja tre gravan en la kulturo esperanta. La prauloj estas verkistoj apartenantaj al diversaj periodoj de nia beletro, nome de la 2a ĝis la 3a, kvankam en la paĝoj menciiĝas ankaŭ nuntempaj aŭtoroj. Ĉiujn Tonkin nun trastudas iel kompletige aŭ kompense, oni emus kredi, al la multaj volumoj dediĉitaj de tiom da aŭtoroj al Zamenhof kaj lia epoko. La eseojn, kiuj kunformas la libron, eblus dividi en tri grupojn, nome: ĝeneralajn artikolojn (komence kaj fine de la volumo), tradukologiajn tekstojn, kaj studojn de unuopaj aŭtoroj kaj verkoj. Krom la prezentoj verkitaj por la nuna kolekto, ĉiuj eroj aperis jam en aliaj, diversaj publikaĵoj.