Antaŭ ducent jaroj, la 26an de aŭgusto (Gregorie: la 7an de septembro) 1812 ĉe la vilaĝo Borodino, je 125 km okcidente de Moskvo, okazis 12-hora batalo inter la Granda Armeo de Napoleono kaj la Ruslanda armeo, gvidita de Miĥail Kutuzov, kiu iĝis la plej sanga (laŭ la nombro de mortigitoj kaj vunditoj) inter la ĝisnunaj unutagaj bataloj en Eŭropo. La batalo ne evidentigis venkinton. Laŭ Napoleono ĉi tiu batalo estis “la plej bela kaj la plej terura, la francoj montris sin indaj je venko, kaj la rusoj meritis iĝi nevenkeblaj”. Okaze de la hodiaŭa ducentjariĝo de la Borodina batalo ni aperigas komentarion de Alen Kris, kiu aperis en la aŭgusta-septembra kajero de La Ondo de Esperanto
La frenezeco de la milito sin montras en ĉiu milito. Eble, la frenezeco de la rusa kampanjo de 1812 portis en si iun enorman spektron de absurdismo.
La plano de Napoleono havis, certe, sian logikon. Dorlotita de sukcesoj despoto, li deziris domini la mondon. Konkeri Ruslandon, poste iri kune kontraŭ Hindion: dolĉa perspektivo sin bani en la suda oceano, dolĉa gloro de la posedanto del universo. La pli konkreta plano same ne estis sensenca. La imperiestro ne intencis pasi tro profunden. Venki la rusan armeon ĉe la limo, restitui Pollandon en ĝia historia dimensio, fini per la paco, kiu igus la caron lia satelito. Oni atendis atakon de la rusa armeo. Tamen la prudentaj Ruslandaj stabestroj ne rapidis aktivigi la situon. La aŭdaca ofensiva propono de Bagration ne iĝis bazo de ilia strategio.
– Mi disbatos la rusojn antaŭ Smolensko! – deklaris Bonaparto.
– La francoj batalu kontraŭ niaj vastaĵoj! – replikis Aleksandro.
La batalo kontraŭ la vastaĵoj ŝajnas la plej stranga el bataloj. La imperiestro ne povis plu atendi. La somero restis la tempa dimensio de liaj iniciatoj. Poste lin estis kontraŭstaronta severa aliancano de la rusoj – generalo Frosto.
La milito kontraŭ nevidebla malamiko en arbar- kaj marĉplenaj spacoj, kiam la linio de la provizado iĝas ĉiam pli longa kaj maldika kaj la provianto – ĉiam pli ekzotika kaj maltrovebla. Julie la triono de la franca armeo estis banale, sed fatale neŭtraligita de la disenterio. Neniu sturma potenco kompareblis kun tiu silenta armilo de morto. Tiutempe la rusaj trupoj retiriĝis orienten, lasante post si detruitajn vojojn, bruligitajn vilaĝojn kaj malplenajn urbojn.
Frenezaĵo: antaŭ la kampanjo oni serioze diskutis la projekton ribeligi la rusajn kamparanojn, pere de aerostatoj, de kiuj oni disĵetu kontraŭfeŭdajn agitfoliojn.
Pasis la trupoj, en vana sopiro pri decida batalo. Pasis la sovaĝa orienta somero, degelis de drasta ventra malsano la ega (komence duonmiliona) armeo.
En la proksimo de Smolensko la imperiestro ekhezitis, li sentis la densiĝon de absurdo. Se la caro venus interparoli, se la rusaj strategoj komandus la grandan batalon. Tiam, kiel ĉiam antaŭe, mortus centmiloj kaj fariĝus triumfo de milita genio.
La strategoj gardis sian prudentan principon, ili cedis la teron kaj ŝparis la homojn. Ĉiam pli absurda, la logiko sugestis al la imperiestro iri plu.
Ĉu Borodino estis necesa defenda rimedo? Evidente, ne. Ĝi estis la cedo de tiuj, kiuj forlasis sian teron kaj formetis sian ideon de kavalira rivaleco. 50–60 miloj da mortoj iĝis la pago pro la kavalireco. Masakro en kiu forpasis la plej kuraĝaj soldatoj de ambaŭ partoj de Eŭropo. Absurdo de la ludo je la monda politiko, kie la ekspeono certigas la universon ke ĝi ja iĝis reĝo.
La granda kaj bravega batalo finiĝis per nenio: la francoj ne disbatis la rusojn, la rusoj de haltigis la francojn. La invada armeo eniris la incendian Moskvon kaj stagnis en angoro. Ĝin ĉirkaŭis fremda dezerto. Al ĝi proksimiĝis la severa malamiko generalo Frosto.
Imagu la eventojn sen troa detaligo. Pli ol kvincent miloj da homoj penetras la teritorion je pli ol 1000 kilometroj, mortas pro malsanoj, mortigas kaj estas mortigataj, poste haltas kaj retroiras: mortas pro malvarmo, mortigas kaj estas mortigataj, fine – pereas preskaŭ ĉiuj.
Pro kio? Por kiu?
La fiera centra heroo de ĉi tiu historio restis vivi kaj plu drivi en la akvoj de la granda Eŭropa politiko. Centmiloj da ceteraj herooj ne trafis la historian fokuson kaj dronis en rivero de forgeso. Vere, ili meritis pli bonan sorton. Mi pensas, ke digna tasko por diligentaj historiistoj estus revenigi ilin al la memoro del homaro.
Alen Kris
En la paĝosupro estas uzita la pentraĵo La Batalo ĉe Borodino, la 7an de septembro 1812 de Louis Lejeune (1822).
Ĉi tiu artikolo aperis en la aŭgusta-septembra kajero de La Ondo de Esperanto (2012).
Ĉe represo bonvolu nepre indiki la fonton paperan (se en presaĵo) aŭ retan (se en retejo):
Papere: La Ondo de Esperanto, 2012, №8–9.
Rete: La Balta Ondo https://sezonoj.ru/2012/09/borodino/
