Guglo: “Mi nur nun ĵus, kaj lernis mia granda surprizo”


En multaj forumoj, retejoj, blogoj kaj novaĵgrupoj esperantistaj oni plezure kaj fiere anoncis, ke Esperanto iĝis la 64a lingvo en/al kiu okazas aŭtomata tradukado ĉe Guglo. Ankaŭ Guglo mem informis pri tio.
http://googletranslate.blogspot.com/2012/02/tutmonda-helplingvo-por-ciuj-homoj.html

Certe, tio estas tre bona. Sed ĉu bonaj estas la tradukoj de Guglo. Sube estas tradukoj de kelkaj pli malpli hazardaj tradukoj.
La unua teksto ruslingva estas tre facila. Ĝi rakontas pri komika epizodo ĉe oficiala renkontiĝo:

Встреча состоялась в рамках официального визита главы Лаоса Тюммали Сайнясона в Россию. В ходе переговоров стороны обменялись взаимными комплиментами и обсудили вопросы развития двусторонних отношений в сферах экономики, торговли и инвестиций. Однако большую часть выступления Сайнясона практически не было слышно, поскольку члены иностранной делегации активно принялись за принесенные к столу переговоров угощения. В результате тихий голос Сайнясона заглушил хруст печенья, шелест оберток и звон чайных ложек.

La renkontiĝo okazis dum la oficiala vizito de Laoso Choummaly Sayasone al Rusujo. Dum la intertraktadoj la flankoj interŝanĝis reciprokajn komplimentojn kaj diskutitaj temoj de duflankaj rilatoj en ekonomio, komerco kaj investado. Tamen, la plimulto de la agadoj Sayasone apenaŭ aŭdebla kiel membroj de fremdaj delegacioj al aktive starigis al alportis al la tablo de intertraktadoj manĝo. Kiel rezulto, malgranda voĉo dronis Sayasone Crunch kuketojn wrappers rustling kaj sonoraj de teaspoons.

La komenco estas tute klara, sed oni devas iom pensi, por kompreni, pri kio temas post la vorto “Tamen”.

La dua ruslingva teksto estas prenita el “Demonoj” de Dostojevskij. Ĝi estas sufiĉe senpretenda kaj facile tradukebla. Nu, facile tradukebla, se tradukas homo, ne programo.

Но деятельность Степана Трофимовича окончилась почти в ту же минуту, как и началась, — так сказать от «вихря сошедшихся обстоятельств». И что же? Не только «вихря», но даже и «обстоятельств» совсем потом не оказалось, по крайней мере в этом случае. Я только теперь, на днях, узнал, к величайшему моему удивлению, но зато уже в совершенной достоверности, что Степан Трофимович проживал между нами, в нашей губернии, не только не в ссылке, как принято было у нас думать, но даже и под присмотром никогда не находился. Какова же после этого сила собственного воображения! Он искренно сам верил всю свою жизнь, что в некоторых сферах его постоянно опасаются, что шаги его беспрерывно известны и сочтены и что каждый из трех сменившихся у нас в последние двадцать лет губернаторов, въезжая править губернией, уже привозил с собою некоторую особую и хлопотливую о нем мысль, внушенную ему свыше и прежде всего, при сдаче губернии. Уверь кто-нибудь тогда честнейшего Степана Трофимовича неопровержимыми доказательствами, что ему вовсе нечего опасаться, и он бы непременно обиделся. А между тем это был ведь человек умнейший и даровитейший, человек, так сказать, даже науки, хотя, впрочем, в науке… ну, одним словом, в науке он сделал не так много и, кажется, совсем ничего. Но ведь с людьми науки у нас на Руси это сплошь да рядом случается.

Sed la aktiveco estis super preskaŭ Stepan Trofimovich en la sama momento, kiel ĝi estis komencinta, – por tiel diri, “la vórtice de cirkonstancoj kiuj kunvenis.” Kaj kio okazis? Ne nur estas la “ventego”, sed eĉ la “cirkonstancoj” ne estis tute tiam almenaŭ en tiu kazo. Mi nur nun ĵus, kaj lernis mia granda surprizo, sed estas en perfekta konfidon ke Stepan Trofimovich vivis inter ni, en nia provinco, ne nur en ekzilo, kiel ĝi estis, ni kredas, sed eĉ sub la superrigardo de neniam estis. Kio estas tiam la povo de via imago! Li sincere kredis en si sian tutan vivon, ke en iuj areoj estas konstante timis ke lia paŝojn kaj trovis esti konstante konsciaj, kaj ke ĉiu el la tri ŝanĝoj ni havas en la pasintaj dudek jaroj, regionestroj, stirante citation provinco, alportis kun si iuj de la speciala kaj problema Ĝi pensis, inspirita lin super kaj super ĉio, sur transdono de la provinco. Uvero se iu honesta Stepan Trofimovich nerefutebla pruvo, ke li faris nenion por timi, kaj ĝi certe doloras. Kaj tamen fakte la plej inteligenta kaj talenta homo, viro, tiel diri, eĉ scienco, kvankam, fakte, en scienco … Nu, resume, en scienco, li ne multe, kaj ŝajnas, ke nenio ajn. Sed kun la viroj de scienco ni havas en Rusujo estas tre ofte okazas.

Sincere, ĉu vi estas kontenta pri la supra teksto? Mi ne estas! Kaj ne nur pro “uvero”.

Ni ŝanĝu la lingvon. Jen plia ekzemplo. La komenco de La ĉashundo de la Baskerviloj, same tre facillingva.

Mr. Sherlock Holmes, who was usually very late in the mornings, save upon those not infrequent occasions when he was up all night, was seated at the breakfast table. I stood upon the hearth-rug and picked up the stick which our visitor had left behind him the night before. It was a fine, thick piece of wood, bulbous-headed, of the sort which is known as a “Penang lawyer.” Just under the head was a broad silver band nearly an inch across. “To James Mortimer, M.R.C.S., from his friends of the C.C.H.,” was engraved upon it, with the date “1884.” It was just such a stick as the old-fashioned family practitioner used to carry — dignified, solid, and reassuring.
“Well, Watson, what do you make of it?”
Holmes was sitting with his back to me, and I had given him no sign of my occupation.
“How did you know what I was doing? I believe you have eyes in the back of your head.”
“I have, at least, a well-polished, silver-plated coffee-pot in front of me,” said he. “But, tell me, Watson, what do you make of our visitor’s stick? Since we have been so unfortunate as to miss him and have no notion of his errand, this accidental souvenir becomes of importance. Let me hear you reconstruct the man by an examination of it.”
“I think,” said I, following as far as I could the methods of my companion, “that Dr. Mortimer is a successful, elderly medical man, well-esteemed since those who know him give him this mark of their appreciation.”

Sinjoro Ŝerloko Holmso, kiu kutime tre malfrue en la matenoj, krom je tiuj ne maloftaj okazoj kiam li maldormis tutan nokton, sidis antaŭ la matenmanĝa tablo. Mi staris sur la fajrejo-tapiŝeto kaj levis la bastonon kiu nia vizitinto foriris post li la nokton antaŭe. Ĝi estis bela, dika peco de ligno, bulbosas kapo, de la speco kiu estas sciata kiel “Penang advokato.” Ĝuste sub la kapo estis largxa arĝento bando preskaŭ colo de diametro. “Al Jakobo Mortimero, MRCS, de liaj amikoj de la CCH,” estis gravurita sur ĝi, kun la dato “1884”. Estis ĝuste tia bastono kiel la antikva familio praktikisto kutimis porti – digna, solida, kaj trankviligaj.
“Nu, Vatsono, kion vi opinias pri tio?”
Holmso sidis kun sia dorso al mi, kaj mi donis al li nenian signon de mia okupo.
“Kiel vi scias kion mi faras? Mi kredas ke vi havas okulojn en la dorso de via kapo.”
“Mi havas, almenaŭ, bone polura, arĝento-plated kafo-poto antaux mi,” diris li. “Sed diru al mi, Vatsono, kiel vi taksas de nia vizitanto la bastono? Kiel ni estis tiel malfeliĉa kiel perdi ĝin kaj ne havas nocio de lia celo, ĉi hazarda memoraĵo iĝas grava. Lasu min aŭdi vin rekonstrui la homon per ekzameno pri ĝi.”
“Mi opinias,” diris mi, post kiom mi povis la metodojn de mia kunulo, “ke doktoro Mortimero estas sukcesa, maljunuloj medicina viro, bone estimata ekde tiuj kiuj konas lin al li tiun markon de aprezas.”

La Gugla traduko el la angla, kvankam tute malsupera al la jam klasikiĝinta traduko de Bill Auld (http://esperanto.org/Ondo/Libroj/Libroj.php), estas konstateble pli bona, ol la tradukoj el la rusa. Ĉu nur hazarde?

Kaj nun ni donu al Guglo la taskon traduki, ekzemple, la tre konatan eldiron de Zamenhof, el Esperanto al tri naciaj lingvoj, ĉi-foje ankaŭ al la franca. Vidu la rezulton:

La plimulto de la inteligenta mondo jam nun trovos tiun ĉi demandon tute superflua; tamen pro konsekvenco ni metas tiun ĉi demandon dank’al tio, ke ekzistas ankoraŭ multe da homoj, kiuj respondas je tiu ĉi demando per “ne”. La sola motivo, kiun kelkaj el tiuj ĉi homoj elmetas, estas sekvanta: “lingvo internacia detruos la lingvojn naciajn kaj la naciojn”. Ni konfesas, ke kiom ajn ni rompis al ni la kapon, ni neniel povis kompreni, en kio nome konsistus la malfeliĉo por la homaro, se en unu bela tago montriĝus, ke ne ekzistas jam plu nacioj kaj lingvoj naciaj, sed ekzistas nur unu ĉiuhoma familio kun unu ĉiuhoma lingvo. Sed ni supozu, ke tio ĉi efektive estus io terura, kaj ni rapidos trankviligi tiujn ĉi sinjorojn.

The majority of the intelligent world now find this question quite unnecessary, but for consistency we put this question owing to the fact that there are still many people who respond on this question with “no”. The only reason that some of these people exhibit is next, “an international language will destroy the national languages and nations.” We admit that no matter how hard we broke to us the head, we could not understand what the name would consist of the disaster for humanity, if in one beautiful day prove that there is already more nations and national languages, but there is only one ĉiuhoma family with one ĉiuhoma language. But let us suppose that this must be something terrible, and we hasten to reassure these gentlemen.

La majorité du monde intelligente maintenant trouver à cette question tout à fait inutile, mais par souci de cohérence nous avons mis cette question en raison du fait qu’il ya encore beaucoup de gens qui répondent à cette question par «non». La seule raison que certains de ces gens est l’exposition suivante, «une langue internationale va détruire les langues nationales et les nations.” Nous admettons que, peu importe combien nous nous sommes séparés de nous la tête, nous ne pouvions pas comprendre ce que le nom serait constitué de la catastrophe pour l’humanité, si, dans un beau jour prouver qu’il n’y a déjà plus de nations et des langues nationales, mais il n’y a qu’un seul ĉiuhoma famille avec une langue ĉiuhoma. Mais supposons que ce doit être quelque chose de terrible, et nous nous empressons de rassurer ces messieurs.

Большинство интеллектуальных мире сейчас найти на этот вопрос совсем не нужно, но для последовательности мы ставим этот вопрос в связи с тем, что есть еще много людей, которые отвечают на этот вопрос “нет”. Единственная причина, что некоторые из этих людей выставке рядом “, международный язык разрушит национальные языки и народы”. Мы признаем, что как бы ни старались мы сломали нам голову, мы не могли понять, какое имя будет состоять из катастрофой для человечества, если в один прекрасный день доказать, что существует уже более наций и национальных языков, но есть только один ĉiuhoma семьи с одним ĉiuhoma языке. Но давайте предположим, что это должно быть что-то ужасное, и мы спешим успокоить этих господ.

Inter la tri supraj versioj, la rusa ŝajnas la malplej sukcesa, kvankam la origina frazo Zamenhofa estas preskaŭ laŭvorte tradukebla rusen.

Kaj fine, plia traduko rusen el la novjara rakonto de Ĉeĥov, kies Esperanta traduko (de Valentin Melnikov) (https://sezonoj.ru/2011/12/207cehov1/) antaŭ nelonge aperis en La Ondo de Esperanto”

Melnikov: Djadeĉkin profunde suspiras kaj eliras el la kuirejo. Li iras rigardi la horloĝon. Ĝi montras ok minutojn post la dekunua. Ĝis la dezirata momento restas kvindek du minutoj. Terure! La atendado de drinko estas la plej peza el inter ĉiuj atendoj. Preferindas dum kvin horoj atendi trajnon en frosto, ol dum kvin minutoj atendi drinkon… Djadeĉkin rigardas la horloĝon kun malamego kaj, iom paŝinte tien-reen, movas la grandan montrilon je kvin minutoj antaŭen…

Guglo: Djadeĉkin глубоко вздохнул и вышел из кухни. Он будет смотреть на часы. Это показывает, восемь минут после одиннадцатого. До нужное время в пятьдесят две минуты. Ужасно! Ожидание drinko является самым тяжелым из всех ожиданий. Лучше в течение пяти часов ожидания поезда в холодной, чем пять минут, чтобы ждать … drinkon Djadeĉkin взгляд на часы с malamego, а некоторые прошли туда и обратно, наведите указатель мыши на пять минут вперед…

Hm! Tiu «наведите указатель мыши» en verko de Ĉeĥov! Ni vidu la originalon.

Ĉeĥov: Дядечкин глубоко вздыхает и выходит из кухни. Он идет поглядеть на часы. Стрелки показывают восемь минут двенадцатого. До желанного мига остается еще пятьдесят две минуты. Это ужасно! Ожидание выпивки самое тяжелое из ожиданий. Лучше пять часов прождать на морозе поезд, чем пять минут ожидать выпивки… Дядечкин с ненавистью глядит на часы и, походив немного, подвигает большую стрелку дальше на пять минут…

Resume: estas tre agrabla la fakto, ke Guglo nun tradukas el/al Esperanto. Sed la rezulto de la tradukado estas multe malpli agrabla, precipe en la lingvoparto Esperanto-rusa. Bedaŭrinde.

Aleksander Korĵenkov

Ĉe represo bonvolu indiki la fonton
La Balta Ondo: https://sezonoj.ru/2012/02/guglo

Pri La redakcio

Aleksander Korĵenkov, la redaktanto de ĉi tiu retejo
Tiu ĉi enskribo estis afiŝita en Aleksander Korĵenkov kaj ricevis la etikedo(j)n , , , , , . Legosigni la fiksligilon.

12 Responses to Guglo: “Mi nur nun ĵus, kaj lernis mia granda surprizo”

  1. Valdo Banajtis diras:

    Problemo elementa – Google ne tradukas, sed nur selektas respektivajn frazojn law du datumbazoj. Ghi tute ne lernis Esperanton, ne posedas ties kompaktan koheran strukturon, same kiel eternaj komencantoj, implikitaj en neadekvata lerneja gramatika balasto, de kiu Komencinto tiom klopodis liberigi la lingvokrean modelon, kiun li gravedis de du ghis (dudek) kvin jaroj, kaj akushis ankoraw kelk jarojn, dum kiuj li vestis la bebon per konvencia balasta priskribo
    gramatika, kiu misgvidas nin jam 125 jarojn.
    La Antawparolo restis ja ekster La Fundamento. Zamenhof ne
    blagis deklarante, ke tio, kion sufichas scii, povas kaj devas esti trakomprenita en unu-du horoj, kaj ek al uzo.
    Li verkis neniun plian lernolibron kaj gvidis neniun kurson. Esperanto estas memlerna lingvokrea modelo kun intime nuda gramatiko, kiun ni ne vidas tra tiuj konfuzaj terminoj. Tiujn trudis al ni lernejo kaj lernolibroj, dum ni bezonas nur elementan ne pli ol 5-paghan instrukcion, legolibron, kaj radikaron el 3 chapitroj – (o-vortoj, a-vortoj kaj i-vortoj). Dume Till Dahlenburg kaj Peter Liebig enkonduke al posha lernolibro de Esperanto igas nin legi pri 70(!) abstraktaj terminoj, kiujn ili devis lerni en lernejo de sia propra kaj fremdaj lingvoj. Pro tia artefarita vojo balasta vojo Esperanto restas ordinara fremda lingvo, apenaw lerninda.

  2. Bernardo diras:

    Interesa diskuto. Jen plia ekzemplo pri traduko de mallongaj komentoj el la china tra la angla al Esperanto: http://www.ipernity.com/blog/bernardo/388588.

    Jes, tio estis helpa por mi.

  3. James Piton diras:

    Malfrue mi legas la noton kaj mi emas konsenti kun plej multaj komentintoj: estas vere oportune, ke Google Translator eklernis Esperanton! Kaj gxi ne restos eterna komencanto (kvankam neniam tiel bona lerninto, sed ankaux ni ne estas perfektaj). Kiel LaPingveno asertis, necesas enmeti pli da materialo – volontuloj faru tion per la koncerna Toolkit. Simplaj uzantoj kiel mi povas gxustigi la gramatikon de la tradukajxoj – oni alklaku unuopajn vortojn de la rezultinta tradukajxo kaj instruu al la sistemo la tauxgan vorton. Mi rimarkis, ke la elekteblaj alternativoj por cxiu vorto jam estas nombraj.

  4. LaPingvino diras:

    Pardonu ke mi tiel diras, sed ke la Esperanta-Rusa traduko estas tia oni nur povas klarigi per tio ke malmulta Esperanto-rusa materialo haveblis. Por ebligi la tradukadon multaj esperantistoj pene laboris per tradukmemoroj, kaj mi nur povas konstati ke enestis malmulta rus-esperanta laboro en tio. Vi ankoraŭ povas helpegi al la tradukilo tamen: korektu la tradukojn, ne plendu pri ili, kaj rapide vi nepre vidos pliboniĝojn, ĉar se haveblas pli da rekte tradukeblaj aferoj Google kompreneble elektas tion.

  5. Valdo Banajtis diras:

    Tamen mi ploras vidante “bezonas” anstataw NECESAS, “yes” kun fremda letero kaj la pluan frazon sen subjekto, kaj poste “savas min multan tempon” anstataw prepozitiva AL MI, kaj fine la terura “Mian respondon estis” entute kontrawlogika.
    Se Google konfuzas la plej klaran gramatikon, kion esperu la eternaj komencantoj?

  6. Emilis diras:

    Karaj esperantistoj,
    bezonas gxoji, sed vi ploras.
    Yes , en esperanton tradukas malbone, sed el esperanto tradukas bone.
    Mi estas komencanto kaj google tradukisto savas min multan tempon.
    Mi facile legas viajn komentojn.
    p.s.Mian respondon estis tradukita de Google.

  7. Javier diras:

    Sendube, la tradukoj de Guglo ne estas mirindaj, kaj kiel profesia tradukisto mi ĝojas pri tio. Tamen, ke esperanto “ekzistas” por Guglo estas grava afero, samkiel ekzisti por Facebook. Ekzemple en Katalunio oni alte taksis la gravecon de la aldono de la kataluna al la lingvoj de la Apple-operaciumo Lion.

  8. AlKo diras:

    Jes, unue Guglo tradukas anglen, poste rusen, kaj vi vidas, ke Guglo tradukis tre simplan rusan frazon en Esperanton kun pluraj anglaj vortoj enmetitaj
    «Kiel rezulto, malgranda voĉo dronis Sayasone Crunch kuketojn wrappers rustling kaj sonoraj de teaspoons».

    Mi ne konsentas, ke ĉi tio estas “mirinda afero”. Ankaŭ ne temas pri “facila eblo traduki tien-reen de/al Eo!” ĉar okazas duobla tradukado, kio duobligas erarojn kaj nekomprenebligas la tekston (vidu la frazon ĉi-supre)

  9. Javier diras:

    Jes, la tradukilo uzas la anglan kiel pontlingvon. Ekz. se vi uzas ne hispanan vorton en hispana teksto kaj esperantigas ĝin pere de Guglo, la tradukilo serĉas tiun vorton en angla vortaro.
    Ekz.
    “Buenas noches, bona nit como dicen los catalanes”
    “Bonan nokton, Bona nĜi kiel ili diras la katalunoj”
    Do, por la Guglo-tradukilo la kataluna nit estas angla n-it -> n-Ĝi (it=ĝi)
    Kurioza afero ĉar la enangligo estas sufiĉe komprenebla
    “Good night, bona nit as they say the Catalans”
    La enrusigo iomete freneziĝas
    Спокойной ночи, истинного нит, как они говорят, что каталонцы
    Kial истинного? Eble en angla vortaro “bona” enestas nur kiel parto de latinaj esprimoj, ekz. “bona fide” kaj tie “bona” ja signifas истинная

  10. Tonyo diras:

    Aŭtomataj tradukoj vere ne taŭgas por literaturaj verkoj, sed ja tre utilas por informaj tekstoj, en kiuj oni deziras koni la bazajn informojn.

    Pri la mankoj de la tradukoj inter la rusa kaj Esperanto, mi suspektas ke oni uzas la anglan kiel ponton, kaj do la eraroj obliĝas. Tio klarigus la aperon de anglaj vortoj en la unua traduko, kaj la diferencojn en tiu traduko en la rusan, pri kiu vi asertas ke la homa tradukado estus “preskaŭ laŭvorta”. Tial, eble en la unua fazo la guglilo estas pli utila por anglalingvanoj.

    Por hispanlingvanoj, eble Apertium plu estos pli konsilinda dum iom da tempo.

  11. Mevo diras:

    Fek! Oni senpage donacis al E-mondo kaj ankaŭ al la ekstera mondo mirindan aferon – la facilan eblon traduki tien-reen de/al Eo! La tuta mondo uzas la saman servon, komprenante kaj tolerante ties malperfektaĵojn. Ĉu nur la esperantistoj eldiros sian laŭtan “Fi!” al la aŭtomata tradukservo, kiu laŭdifine NE POVAS esti perfekta?

Respondi