Dat-revene kaj rememore

Feliĉa estas, kiu kun plezuro
Parolas pri la patroj, kiu ĝoje
Rakontas pri iliaj grandaj agoj
kaj en la fino de la bela vico
Sin mem fiere vidas.
(Goethe, Ifigenio 5, 3)

2012 portos du gravajn dat-revenojn: pasos 100 jaroj de la morto de Johann Martin Schleyer, la aŭtoro de Volapük, kaj 125 jaroj de la publikigo de la unua lerno-libro de Esperanto. Ambaŭ dat-revenoj estas kaŭzo por Bavara Ŝtata Biblioteko en Munkeno aranĝi tri-monatan ekspozicion pri planlingvoj kaj fakan simpozion.

Eltriraĵo el la titol-folio de la revuo “Cogabled volapükelas”, ŝerc-revuo de la Munkena Volapuka Klubo, 1886, №1.

Ĉi-foje ni retrovagigas la rigardon al la jaroj 1837 (175 jaroj), 1862 (150 jaroj), 1887 (125 jaroj), 1912 (100 jaroj), 1937 (75 jaroj) kaj 1962 (50 jaroj).

1837

Naskiĝis Mark Fabianoviĉ Zamenhof (01-27, Gregorie 02-8, Suwałki), la patro de Lazarj Markoviĉ Zamenhof.

1862

En tiu jaro naskiĝis la poste konataj esperantistoj Alfred Edward Wackrill (02-11, London), Mavro Špicer (04-01, Našice), Albert Steche (09-09, Leipzig), Vasilij Devjatnin (?, Lisovo, Orjola gub.) kaj la idisto kaj posta deputito Wilhelm Heinrich Peus (07-24, Elberfeld).

1887

Naskiĝis Hector Hodler (1-10, Genève), kunfondinto de UEA.

1912

La 8a UK okazis en Krakovo kaj Zamenhof retiriĝis en privatecon. V. N. Devjatnin pied-iris de Parizo al Krakovo kaj ludis gravan rolon en la propagando de la (fiaskinta) projekto “Parkurbo Esperanto” ĉe Munkeno.

Laŭlonge de la jaro 1912 naskiĝis: Tibor Sekelj (02-14, Spiška Sobota), Pol Denoel (02-22, Liège), Hasegawa Teru (03-07, Sarukaŝi), Jean-Jacques Mahé (pseŭd. Lorjak, 04-12, ?), Tadros Megalli (04-28, Fajun), Albert Goodheir (06-12, Utrecht), Boĵidar Popović; (10-26, Klivovac).

Mortis: Amatus van der Biest (01-22, Antwerpen), William Thomas Stead (04-15, dronis kun la ŝipo Titanic) kaj Henri Dor (10-20, Lyon). En Innsbruck forpasis 03-04 la aŭtoro de la cifer-lingvo, Ferdinand Hilbe.

Sur la libro-merkato aperis: originalaĵoj de H. A. Luyken (Paŭlo Debenham), John Merchant (Tri angloj alilande), G. Deŝkin (Versaĵoj) kaj du tradukoj de Grabowski (Halka de Wolski kaj Mazepa de Słowacki). Same eliris la unuaj historiografiaj verketoj de Fiŝer kaj Privat.

1937

En la 50-jara jubileo de Esperanto la UK okazis en Varsovio. Tiu-jare forpasis:

Alfred Michaux (?, Boulogne-sur-Mer), Ernest Drezen (10-17, ekzekutita), la idisto Jules Gross (06-24, Martigny), Juliette Vatré-Baudin (01-11, Genève), Albert Schramm (10-25, Tübingen), Vovevolad Pavloviĉ Ivanov (11-24, Bulgario), Vladimir Sutkovoj (sam-tage).

Naskiĝis Roman Dobrzyński (11-04).

Inter la originalaĵoj de nia literaturo menciindas la furor-libro La verda koro de Baghy, Juneca ardo de Barthelmess kaj Forgesitaj homoj de Cicio Mar. Du memor-libroj gardis transtagan valoron: Arĝenta duopo (por Baghy kaj Kalocsay) kaj Ora libro de la Esperanto-movado. Eliris la serio “Muusses Esperanto-Biblioteko” en Nederlando.

1962

Pasos duona jar-cento post la morto de Jean Ribillard (02-16, Papeete, Tahitio) kaj de Edmond Privat (08-28). Fariĝos 50-jara la fama aŭtoro helveta Andreas Erwin Künzli.

La eldonejo Stafeto publikigis la Zamenhof-biografion de Boulton, la poemaron Ekzilo kaj azilo de Baranyai kaj la pastiĉojn Specimene de H. Vatré.

La UK okazis en Kopenhago.

Reinhard Haupenthal

Ĉi tiu artikolo aperis en la januara kajero de La Ondo de Esperanto (2012).
Ĉe represo bonvolu nepre indiki la fonton paperan (se en presaĵo) aŭ retan (se en retejo):
Papere: La Ondo de Esperanto, 2012, №1 (207).
Rete: La Balta Ondo https://sezonoj.ru/2012/01/rh207/